Gerek yazı dilinde olsun gerekse konuşma dilinde anlatım çok önemlidir. Anlatım biçimleri ve teknikler sayesinde kendimizi ifade edebilir veya anlatılmak isteneni doğru bir şekilde karşı tarafa iletebiliriz. Yazım dilinde doğru anlatım yapıldığından duygu ve düşüncelerimizi okuyucuya aktarmak oldukça kolaydır. Ancak karmaşık, düzgün anlatım yapılmadığı takdirde yazı metinleri sıkıcı hale gelecektir. Bu yüzden anlatım tekniklerini kullanmak yazıları bambaşka bir boyuta taşıyacaktır.
Yazı yazmak genel olarak meşakkatli bir iştir. Anlatım dili düzgün olduğundan kişisel yazıdan zevk almaya ve anlatılan detayı gerçekten hissetmeye başlarlar. Ancak anlatım dilinin bozuk olması yazıyı sıkıcı ve katlanılmaz bir hale dönüştürür. Bu sebeple anlatım teknikleri hakkında bilgi sahibi olmak çok önemli olacaktır.
Elbette ki kişinin sözeli kuvvetli olduğunda anlatımı da daha dikkat çekici olabilir. Ancak konuşma dili işe yazım dili birbirinden farklıdır. Herkes konuşma dilinde başarılı olabilir ama yazı dili çok başka bir yetenektir. Yeteneğin gelişmesi ve kitlelere hitap edebilmek adına anlatım tekniklerinden faydalanmak çok önemlidir.
Yazı Dilinde Kullanılan Anlatım Biçimleri
Yazı dilinde anlatımın anlaşılır olması için kullanılan dört önemli anlatım biçimleri söz konusudur. Bunlar betimleyici anlatım, öyküleyici anlatım, açıklayıcı anlatım ve tartışmacı anlatım olarak yazar tarafından kaleme alınır. Dilerseniz şimdi anlatım biçimlerini kısaca açıklayalım.
- Betimletici Anlatım: Betimleme anlatım biçimlerinde oldukça sık kullanılmaktadır. Betimlemenin diğer bir adı da tasvir olarak bilinmektedir. Genellikle romanlarda betimlemeye sıklıkla rastlarız. Betimleme detaylandırılmış anlatım olarak okuyucuda duygu ve düşünce oluşturur. Betimleyici anlatım sayesinde okuyucu kendini zihinsel bir sinema içerisinde bulur.
- Öyküleyici Anlatım: Öyküleyici anlatım biçiminde bir olay örgüsünün hikâyelemesi dikkat çekmektedir. Betimlemeden farklı olarak öykülemede kurgu hakimdir. Betimlemede durağan bir zaman detaylandırılırken öyküleme yazı bitimine kadar akışta olacaktır.
- Açıklayıcı Anlatım: Adından da anlaşıldığı üzere açıklayıcı anlatım biçiminde bilgi vermeye dayalı yazı söz konusudur. Özellikle tarih, bilim veya araştırma odaklı kitaplarda okuyucu açıklayıcı anlatımlarla bilgilendirilmektedir.
- Tartışmacı Anlatım: Bu anlatım biçiminde de tartışmacı bir anlatım ön plandadır. Yazarlar tartışmacı anlatımlarda kendi duygu ve düşüncelerini okuyucuya nakleder. Bu anlatım dili kullanılan kitaplar genellikle söyleyişi olarak dikkat çekmektedir.
Anlatım biçimleri nelerdir bilindiği takdirde doyurucu yazılarla okuyucuları memnun etmek mümkündür. Yazar olma hayali olan kişiler bu anlatım biçimleri hakkında çalışmalıdır. Örnek yazılar okuyarak betimleme, öyküleme nasıl yapılır ayrımına varmalıdır. Eğer kişi tartışma ya da açıklayıcı bir anlatım dili tercih ediyorsa bu konuda ilerlemelidir. Anlatım biçimleri sayesinde romanlar, kişisel gelişim kitapları veya birçok araştırma okuyucuyu kitap okumaya sevk etmektedir.
Yazılarda Kullanılan Anlatım Teknikleri
Anlatim bicimleri kullanılması yazının özünü oluşturur. Bir başka deyişle anlatım biçimleri yazının bir taslağı gibidir. Yazının süslenmesi, işlemesi için anlatım tekniklerini de kullanmak gerekir. Anlatım biçimi farklı kullanılan teknikler farklıdır. İkisi birbiri ile karıştırılmamalıdır. Romanlarda anlatım teknikleri ile yazının içeriğini detaylandırmak mümkün olacaktır. Dokuz önemli anlatım tekniği vardır. Kısaca bu teknikleri de gözden geçirelim.
- Anlatma: Anlatma tekniğinde olay örgüsü bir anlatıcı tarafından okuyucuya anlatılır. Roman ya da hikayelerde anlatma tekniğinde olaylar anlatıcı gözüyle aktarılmaktadır.
- Gösterme: Anlatım teknikleri nedir sıkça sorulan sorular arasındadır. Anlatma teknikleri ile yazılar çok daha anlaşılır hale gelir. Gösterme tekniğinden herhangi bir anlatıcıya gerek duymadan olay görgüsü düz bir şekilde okuyucu ile paylaşılır.
- İç Konuşma: Anlatım tekniklerinde roman karakterinin kendi ile hesaplaşması, konuşması bu anlatım tekniği ile sağlanır. İç konuşmalar sayesinde roman kahramanlarının duygusu ve düşünceleri okuyucuya aktarılır.
- İç Çözümleme: İç çözümleme karakterin kendi gözlemine dayanarak olaylar hakkında duygu ve düşüncesini anlatır. Burada daha çok karakterin bakış açısını öğrenmek mümkündür.
- Bilinç Akışı Tekniği: Anlatım teknikleri nelerdir öğrenildiğinde çok daha etkileyici yazılar yazmak mümkündür. Bilinç akışı olarak adlandırılan anlatım tekniğinde karakter adeta okuyucusu ile karşı karşıyadır. Burada kahramanların bilinç akışı ile sayıklama halinde olabilir. Bu yüzden bu teknikte duygu ve düşünceler yoktur.
- Diyalog Tekniği: Okuyucunun en sevdiği anlatım tekniklerinden olan diyaloglar adeta keyif vermektedir. Diyalog sayesinde roman kahramanlarının konuşmalarına tanıklık ederiz. Diyalog tekniğini bazen diğer tekniklerle de beslenebilir. Örneğin diyalogla beraber anlatma veya iç konuşmada okuyucuya yansıtılabilir. Okuyucunun en sevdiği bölümler diyalog tekniği işe yazılmaktadır.
- Özetleme Yapma: Özetleme tekniği karakter okuyuculara olay örgüsünü kısaca anlatmak istiyorsa özetleme tekniğinden faydalanabilir.
- Tasvir Etme: Anlatma biçimlerinde gördüğümüz betimleme tasvir etme olarak anlatım teknikleri içerisinde yer alır. Bir yeri, kişiyi, olayı anlatmak adına tasvir tekniği ile yazı detaylandırarak okuyucunun gözünde ve zihninde canlandırma sağlanır.
- Geri Dönüşler Yapma: Geri dönüş yapma tekniği romanda geçmişe dönük anıların canlanmasından ibarettir. Şimdi zaman diliminde yaşayan karakterler geçmiş zamanı anlatma ihtiyacına girdiklerinde yazar geri dönüş tekniğini kullanır. Bu sayede ana karakterler hakkında daha detaylı bilgi almak mümkündür. Okuyucu geçmişi bilmeden ana karakterlerin şimdiki duygu düşüncelerini anlamlandıramayabilir.
Elbette ki edebi eserlerde kullanılan anlatım biçimleri ve teknikler olay örgülerine göre değişkenlik gösterebilir. Örneğin bazı kitaplarda iç konuşma tekniği oldukça yoğundur. Bu yüzden ikili konuşmalara yani diyalog tekniğine yer verilmez. Bazı romanlarda ise tasvir ağırlıklıdır. Her yazarın anlatım biçimi ve kullandığı teknikler farklıdır. Anlatım teknikleri nelerdir kısaca değinmiş olduk. Bu anlatım biçimlerini ve teknikleri göz önünde bulundurarak yazı yazma yeteneğinizi geliştirebilirsiniz. Bununla birlikte bir roman okurken yazarın hangi anlatım biçimini kullandığı, yazarken hangi teknikleri tercih ettiğini gözlemleyebilirsiniz. Anlatım kabiliyeti hayal gücü ile desteklendiğinde edebiyat harikası romanlar ortaya çıkar. Okurlar romanlarla birlikte farklı hayatların kapılarını aralar.
Ülkemizde birçok roman ve araştırmacı yazarı bulunmaktadır. Bu yazarların başarılı olmasının en önemli nedeni anlatım dilini çok iyi kullanmasıdır. Anlatım tekniklerini ve biçimlerini yazıda doğru konumlandırdığınızda yazı akar gider. Akıcı bir yazı yazmanın yolu da okuyucuya anlatabilmekten geçer. Sıkıcı olmamak, gerekli yerlerde romanı hareketlendirmek adına anlatım tekniklerinden faydalanmak oldukça akıllıca olacaktır. Bir romanda birden fazla teknik kullanılmaktadır.
