Günümüzde zeka ile ilgili konularda IQ ve IQ testi, kavramı çokça karşımıza çıkmaktadır. IQ deyimi ilk olarak “Intelligenz Quotient” kelimelerinin kısaltması olarak 1912 yılında Alman psikoloji uzmanı Wilhelm Stern tarafından ortaya atılmıştır. Kavram, zekayı değerlendirmek için bir ölçü olarak oluşturulmuş ve geliştirilen testlerle birlikte kullanılmıştır.
Bu yazımızda IQ kavramı ve IQ testinin ne olduğunu irdeleyecek, IQ testinin yorumlanmasında nelere dikkat edileceğine değineceğiz.
IQ ne demektir?
IQ yani intelligence quotient, kelime türkçe manası olarak zeka katsayısı anlamına gelir. Genel olarak “zeka seviyesi” kavramının karşılığı olarak kullanılır.
IQ veya zeka katsayısı, standart bir teste dayalı olarak kişinin bilişsel yeteneklerinin bir ölçüsüdür. IQ testi olarak planlanan testler, diğer pek çok şeyin yanı sıra bir kişinin zihinsel becerilerini, genel bilgilerini ve problem çözme kapasitesini ölçmek için tasarlanmıştır. Zekayı ölçmede yaygın olarak kullanılan bir araçtır ve eğitim fırsatlarının, iş olanaklarının ve belirli yaşam olayları için uygunluğun analizinde kullanılır.
IQ düzeyleri ve zeka sınıflaması
IQ testi yardımıyla tespit edilen IQ sayısının zeka düzeyi sınıflandırması için kullanılışı aşağıdaki şekildedir:
- 146 ve üzeri IQ değeri: çok üstün zeka
- 129-145 arası IQ değeri: dahi
- 115-129 arası IQ değeri: üstün zeka
- 85-115 arası IQ değeri: normal zeka
- 70-85 arası IQ değeri: sınırda zeka
- 55-70 arası IQ değeri: hafif zihinsel yetersizlik
- 40-55 arası IQ değeri: orta zihinsel yetersizlik
- 26-40 arası IQ değeri: ağır zihinsel yetersizlik
- 0-25 arası IQ değeri: çok ağır zihinsel yetersizlik
IQ testi nedir? Nasıl yorumlanır?
IQ testleri, bir bireyin mantıksal düşünme ve problem çözme, sözlü anlama, hafıza, görsel algı ve matematik gibi alanlardaki bilişsel yeteneklerini ölçen testlerdir. Geleneksel olarak, kişinin yeni bilgileri öğrenme ve hatırlama ve mantıklı ve eleştirel düşünme potansiyelinin iyi göstergeleri oldukları düşünülmüştür. IQ testleri genellikle okullar ve işverenler tarafından yeteneği değerlendirmeye yardımcı olmak için kullanılır.
IQ testi, genellikle değerlendirme amacıyla nitelikli psikologlar tarafından uygulanır. Bir IQ testi tipik olarak çoktan seçmeli soruları ve yazılı bileşenleri içerebilen problem çözme aktivitelerini içerir. Çoğu zaman, testler yazılı olduğu kadar sözlü olarak da yapılır ve belirli bir derecede matematik de test edilebilir. IQ testleri zorlu olacak şekilde tasarlanmıştır ve testin uzunluğuna ve kişinin soruları hızlı ve yetkin bir şekilde yanıtlama becerisine bağlı olarak tamamlanması genellikle birkaç saat gerektirir.
IQ testi iki türde olabilir: sözlü ve sözsüz. Sözel IQ testi, genel bilgi, analitik düşünce ve mantıksal akıl yürütmenin yanı sıra dil becerilerini de inceler. Sözel olmayan IQ testi görsel algıyı, örüntü tanımayı ve uzamsal yeteneği ölçer.
IQ sonuçlarını yorumlarken, aşağıdakilere dikkat etmek önemlidir: IQ testleri, yalnızca kişinin ilgi alanlarındaki göreceli yeteneğini ölçer ve kişinin anlayışının veya yeteneklerinin mutlak bir ölçüsünü sağlayamaz. Ek olarak, kişinin IQ puanı stres ve yorgunluk gibi diğer faktörlerden etkilenebilir ve kişinin zihinsel yeteneklerinin kesin bir ölçüsü olarak ele alınmamalıdır.
Sonuç olarak, IQ testlerinin, bir kişinin yalnızca test edilen alanlardaki göreceli yeteneğini ölçtüğünü ve kişinin zekasının mutlak bir ölçüsünü sağlayamayacağını not etmek önemlidir.
