Yapılan araştırmalar, ileri derecede narsist olanların benmerkezci tutumlarının farkında olduğunu ortaya koymuştur. Yüksek düzeyde narsisizm, romantik, mesleki ve ailevi ilişkilerde zarar verici olmaktadır. Öyleyse narsist ne demek? Narsisizm nedir? Ayrıntıları açıklıyoruz.
İçindekiler tablosu
Narsist Ne Demek? Kelime Anlamı
Narsist ne demek açıklayalım. Bu kelime TDK tarafından özsever olarak çevrilir. Abartılı bir öz-önem duygusuna sahip olan ve oldukça benmerkezci davranan insanlarda narsistik kişilik bozukluğu bulunmaktadır. Bir diğer anlamı ise fiziksel görünümü ile aşırı ilgilenen kişileri ifade etmektedir. Narsistik kişilik bozukluğu, özellikle de abartılı bir kendini beğenmişlik duygusuna sahip olan kişileri kapsar. Ayrıca başkaları için empati eksikliği, küçükseme, başarılardan aşırı gurur duyma, tepen bakan davranışlar sergileme olarak da bilinmektedir. Bu özellikler açık ya da gizli kalabilir. Bütün bu özellikler narsistik kişilik bozukluğunun temelini oluşturmaktadır.
Narsisizm Nedir?
Çeşitli kişilik bozuklukları arasında dikkat çeken narsistik kişilik bozukluğu, geniş bulguları ve sahip olduğu şiddet aralığı ile öne çıkmaktadır. Bu kişilik bozukluğunun tanısı ve diğer detayları ile ilgili kapsamlı araştırmalar hala devam etmektedir. Ancak şimdiki bulgulara göre genellikle kimlik karmaşası, sıkılma hissiyatı, bencillik, empati yoksunluğu, yaşam değişikliklerine yoğun tepki, bağlanma problemleri ve yüzeysel ilişkiler bu sorunun dikkat çeken noktaları arasındadır.
Narsisizm sorunu olan bireyler kendilerini diğer insanlardan üstün görme hedefi ile çeşitli başarılarını ve yaptıklarını abartarak ifade etmektedir. Bunun temelinde diğer insanlar için özel biri olma gayesi ve önemli hissetme gayesi vardır. Bu bireyler diğer insanlara önemli biri gibi gözükmek için çabalamaktadır, aynı zamanda üstün olduklarına kendileri de inanmaktadır.
Bu sebeple diğer insanları manipüle edecek davranışlar sergilerler. Diğer insanlarla iletişimleri sırasında karşı tarafın düşüncelerinden ve ihtiyaçlarından ziyade kendileri ile ilgili fikirlerine odaklanırlar. Bu kişilik bozukluğunun bazı belirtileri ergenlik çağında ortaya çıkabilir, çoğu belirti ise yetişkinliğin ilk zamanlarında kendini göstermektedir.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Nedir?
Pek çok kişi narsistik kişilik bozukluğu nedir sorusuna yanıt arar. Yaygın olarak görülmesine ve genelde diğer psikolojik bozukluklar ile birlikte görülmesine karşın üstünde en az çalışılan kişilik bozukluğudur. Bunun sebebi ise tedavinin bir hayli zor olmasıdır.
Gerçekleştirilen çalışmalarda narsistik kişilik bozukluğunun meydana gelme sıklığı ve sosyodemografik özellikleri tanı kriterlerinin gelişme aşamasında olması sebebi ile net bir biçimde ortaya konmuş değildir.
Fakat Avrupa ve ABD genelinde gerçekleştirilen çalışmalar, görülme sıklığının %0 ila 6.2 arasında olduğunu ortaya koymaktadır. Bu çalışmalara göre erkeklerde görülme oranı kadınlara göre daha yüksek olmaktadır. Bu psikolojik problem, benmerkezci, insanları küçümseyen, dış görünümüne son derece önem veren ve kendi başarısından aşırı gurur duyan insanları ifade etmektedir.
Kişilik bozuklukları listesinde konumlanan narsist olma sorunu, diğer bozukluklara oranla değişken belirtiler ile kendini göstermektedir. Belirtiler son derece farklı olduğundan kullanılan tanı kriterleri, tanı ölçütlerinden farklı olabilmektedir. Narsistik kişilik bozukluğu olan insanlarda empati yoksunluğu, sömürücü ilişkiler, yüzeysel ilişkiler, aşırı beğeni gereksinimi, abartılı öz-önem duygusu ön plana çıkmaktadır. Öznel ya da istisnai olma hissi ile beraber sınırsız başarı, güç, mükemmellik, güzellik, ideal aşk gibi fanteziler bu kişilerde olabilir. Narsist kişilerde ilgi odağı olma gereksinimi mevcuttur. Ortam her ne olursa olsun sohbeti tekelleştirerek ilgi odağı olmayı çok isterler.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Nedenleri
Narsistik kişilik bozukluğunun nedenlerine ilişkin tam bir kabul durumu söz konusu değildir. Nedenleri değerlendirilirken çeşitli etkenler göz önünde bulundurulmaktadır. Bu şekilde birden çok etkenin bu kişilik bozukluğunun ortaya çıkmasında etkili olduğu düşünülmektedir.
- Duygusal travmalar, bu kişilik bozukluğunun nedenlerinden biridir. Özellikle henüz küçükken yaşanan travmatik olayların kişilik üzerinde böyle bir yansıması olabilir ve tetikleyici etki gösterebilir.
- Temel kişilik özellikleri de bu nedenler arasında sayılmaktadır. Özünde diğer insanlara aşağı bakma, aşırı özgüven ve başarı isteği olan kişilerde bu durum gözlenebilir.
- Çocukların duygusal ihtiyaçlarının yeterince karşılanmadığı durumlarda çocuklar alamadığı ilgi, özen ve sevgiyi dışarıda aramaya yönelmektedir. Yani bu bakımdan duygusal ihtiyacın karşılanmaması durumunda dışarıdaki insanlardan onay ihtiyacı doğmaktadır. Bu da narsisizm ile sonuçlanabilir.
- İlgisizlik zararlı olduğu gibi aşırı ilgi ve övgü de çocukların kişiliğini olumsuz etkilemektedir. Örneğin, bir çocuğa mükemmel olduğu aşılandığı durumda sosyal ilişkilerinde de üstün hissedebilirler. Bunun tam aksi aşırı eleştiri durumunda da aynı sorun yaşanabilir.
- Bu kişilik bozukluğunun temelinde çoğunlukla çocukluk döneminde yaşanan deneyimler vardır.
- Kesin olmamakla beraber bu kişilik bozukluğuna sahip bireylerin çocuklarının da bu hastalığa yatkınlığı olduğu düşünülmektedir. Yani genetik faktörler de bu hastalıkla etkili olmaktadır denebilir.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Belirtileri
Narsistik kişilik bozukluğuna ilişkin araştırma sonuçlarına istinaden bu sorunun belirtileri şu şekilde listelenebilir:
- Gerçeklikten uzak hayaller kurarak kendileri, çekicilikleri ve başarıları ile ilgili farkındalıktan uzaklaşırlar.
- Eleştirilerden çok rahatsız olurlar. Herhangi bir eleştiri durumunda aşırı tepki verirler. Bu durumlarda genellikle hemen bir savunma moduna girdikleri ve karşı tarafa saldırgan yaklaştıkları görülmektedir.
- Sosyal ilişkilerinde bir çıkar güdüsü ile adım atabilirler. Karşı tarafı manipüle ederek kendilerine fayda sağlayacak sonuçlar elde etmeye çalışabilirler.
- Diğer insanlardan daha üstün oldukları düşüncesine sahiptirler. Aşırı özgüven ve gurur duygusu ile diğer insanları rencide edebilirler.
- Kendilerinden daha başarılı ve ilgi çekici birini görmek onları rahatsız eder ve kıskandırır. Bu gibi kişilerin yanındayken rahatsızlık duyarlar.
- Yaptıkları ve yapabildikleri ile ilgili abartılı bir düşünceleri vardır. İnsanların kıskançlığını ve takdirini almak için bu gibi durumlarda başarılarını idealize ederler.
- Empati yapmaları zordur. Diğer insanların duygusal durumları ve bu açıdan ihtiyaçları pek umurlarında olmaz.
- Kendileri ile ilgili çeşitli şeyler ile ilgili başkalarının onayına ve beğenisine ihtiyaç duyarlar. Bu şekilde kendilerini daha değerli hissetmek isterler. Beklentileri karşılanmazsa değersizlik duygusu yaşarlar.
- Ana karakter oldukları fikrine sahiptirler. Diğer insanlardan farklı ve özel oldukları düşüncesindedirler.
Narsist Kişilik Bozukluğu Tanısı Nasıl Konulur?
Narsist ne demek diyenler, bu hastalığın tanısının nasıl konduğunu da merak ederler. Aynı şekilde narsistik kişilik bozukluğu tedavisi de sıklıkla araştırılan konulardan biridir. Ancak tedaviye geçilebilmesi için ilk olarak tanı konması lazımdır. Bu hastalık için tanı kriterleri şunları kapsamaktadır:
- Görkemli bir öz-önem duygusuna sahip olmak. Yani başarıları ve yetenekleri bir hayli abartmak, uygun başarı söz konusu olmadığında da üstün olarak tanınmak istemek.
- Sınırsız güç, güzellik, mükemmellik, başarı, ideal aşk fantezileri ile meşgul olmak.
- Özel ve benzersiz olduğuna inanmak. Yalnızca diğer özel ya da yüksek statülü insanlar tarafından anlaşılacağına ya da onlar ile ilişki kurulması gerektiğine inanmak.
- Kendisine karşı aşırı derecede hayran olma.
- Empati eksikliği, diğer insanlara karşı istismarcı davranma, kendi amaçlarına erişmek için başkalarını kullanma.
- Kibirli tutum ve davranışlar sergileme gibi tanı kriterleri mevcuttur.
Narsist Çeşitleri Nelerdir?
Narsistik kişilik bozukluğunun bazı çeşitleri bulunmaktadır. Narsist çeşitleri ise kırılgan narsisizm ve büyüklenmeci narsisizm olarak ikiye ayrılmaktadır. Her iki türde de kendine özel davranış biçimleri vardır.
