Dede Korkut Hikayeleri Aslında Nasıl Ortaya Çıktı, Özellikleri Neler?

Bilindiği gibi kadim Türk kültürünün geçmişinde sözlü tarih oldukça önemli bir konumda yer alır. Sözlü tarih genellikle efsaneler, hikayeler, türküler ve benzeri gibi halkla beraber yaşayan ve bir sonraki nesle kulaktan kulağa aktarılarak devredilmektedir. Türk kültürünün geçmişi oldukça köklü bir bakiyeye sahip olduğu için sözlü tarih arşivimizde dünyaca ünlü enstitüler tarafından incelenen birçok farklı eser bulunmaktadır. İşte bu önemli tarih parçaları barındıran eserlerden biri de Dede Korkut un hikayeleri olarak bilinmektedir. Peki tam olarak dede korkut hikayeleri hangi konulardan bahsetmektedir ya da bu hikayelerin isimleri genel olarak nelerdir sorularına yakından göz atalım.

Dede Korkut Hikayeleri

Genel olarak Dede Korkut hikayeleri Türk toplumlarının İslamiyet öncesi yaşadıkları toplumsal süreçleri konu almaktadır. Bilindiği gibi toplumsal olarak yerleşik hayata geçmeden önce göçebe bir toplum olarak yaşadığımız için binlerce yıla yayılan kadim kültürümüz genellikle sözlü tarih olarak karşımıza çıkmaktadır. İşte dede korkut hikayelerinin bizler için önemli olan konumu da sözlü olan tarihimizde belirgin parçaları ortaya çıkarmasıdır. Yüzyıllar boyunca dilden dile aktarılan ve nesilden nesille paylaşılan bu hikayeler yerleşik hayata geçtikten sonra yazıya alınarak kayıt altına alınmıştır.

Dede Korkut hikayeleri isimleri bir çok farklı özelliği yansıtmaktadır. Genellikle toplumumuzun göçebe yaşam tarzı döneminde oluşturulan ve nesilden nesle aktarılan bu hikâyeler genellikle Türklerin Oğuz boyuna ait olan anlatıları yansıtmaktadır. Bu şekilde toplumumuzun da halk anlatıcılığı ve hikayeciliği ine geçiş sürecini gösteren en kıymetli örneklerden biri olarak ele alınmaktadır.

Günümüzde ise Dede Korkut hikayelerinin isimleri günümüze kadar yaşayan 3 farklı nüshası bulunmaktadır. Dresden nüshası, Vatikan nüshası ve Türkistan nüshası olarak 3 farklı nüsha dede korkut hikayelerini günümüzde aktaran en önemli başyapıtlarından biri olarak karşımıza çıkar.

Dede Korkut Hikayelerinin Özellikleri

Türk dünyasının geçmişine ve bugüne kadar önemli olan sözlü tarihini yansıtan Dede Korkut yapıtları diğer sözlü tarih örneklerine kıyasla belirgin bir takım özelliklere sahiptir. Bu özellikler;

• Türklerin İslamiyet’i kabul etmeden önceki göçebe hayat tarzını anlatır.
• Dili oldukça sade bir şekilde ele alınmıştır.
• Özellikle dil özelliklerine bakıldığında etimolojik olarak Azeri lehçesi belirgindir.
• Bugüne kadar gelen Türk kültürü bağlamında eşsiz bir örnek olarak karşımıza çıkar.

Dede Korkut Hikayelerinin İsimleri

Dede Korkut hikayelerinin isimlerine bakacak olursak yukarıda bahsedilen 3 farklı nüshada yer alan isimler değişiklik gösterebilmektedir. Bilindiği kadarı ile Dede Korkut 14. hikaye isimleri henüz ortaya çıkmamıştır. Dede Korkut hikayeleri olarak bilinen toplam 12 adet hikaye vardır. Ancak tarih açısından yapılan ve yapılacak çalışmalar sonucunda 14.hikaye de ortaya çıkabilir. Türk dünyasına ve tarihine yönelik yapılacak her türlü araştırma geleceğe ışık tutma gibi bir özelliğe de sahip olduğundan dolayı, bu konularda yapılacak çalışmalar titizlikle yürütülmektedir. Yalnızca ülkemizde değil dünya genelinde de merakla araştırılan bir konu olan Dede Korkut hikayeleri farklı kavimler ve topluluklar için de ışık tutma özelliği taşımaktadır.

Dede Korkut hikayelerinin isimleri aşağıda yer almaktadır;

• Dresden nüshasındaki hikayeler:
• Dirse Han Oğlu Boğaç Han
• Kam Büre Bey Oğlu Bamsı Beyrek
• Duha Koca Oğlu Deli Dumrul
• Begin Oğlu Emren
• Kazılık Koca Oğlu Yegenek
• Salur Kazanın Tutsak Olup Oğlu Uruz’un Çıkarması
• Salur Kazan’ın Evi Yağmalanması
• Kazan Bey Oğlu Uruz’un Tutsak Olması
• Kanlı Koca Oğlu Kanturalı
• Basat’ın Tepegöz’ü Öldürmesi
• Uşun Koca Oğlu Segrek
• İç Oğuz’a Taş Oğuz Asi Olup Beyrek Öldürmesi
• Vatikan nüshasındaki hikayeler:
• Hikayet-i Han Oğlu Boğaç Han
• Hikayet-i Kazan Begün Oğlu Uruz Han Tutsak Olduğudur
• Hikayet-i Kazılık Koca Oğlu Yegenek Bey
• Hikayet-i Bamsı Beyrek
• Hikayet-i Salur Kazan’ın Evi Yağmalanduğudur
• Hikayet-i Taş Oğuz İç Oğuz’a Asi Olup Beyrek Vefatı,
• Türkistan nüshasında yer alan hikayeler:
• Dirse Han Oğlu Boğaç Han
• Duha Koca Oğlu Deli Dumrul
• Basat’ın Tepegöz’ü Öldürmesi
• Kazan Bey Oğlu Uruz’un Tutsak Olması
• İç Oğuz’a Taş Oğuz Asi Olup Beyrek Öldürmesi
• Kanlı Koca Oğlu Kanturalı
• Uşun Koca Oğlu Segrek
• Salur Kazan’ın Evi Yağmalanması
• Kam Büre Bey Oğlu Bamsı Beyrek
• Kazılık Koca Oğlu Yegenek
• Begin Oğlu Emren
• Salur Kazanın Tutsak Olup Oğlu Uruz’un Çıkarması
• Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi