Cengiz Han Kimdir? Moğol İmparatorluğu’nun Kurucusunun Hayatı ve Mirası

Moğol İmparatorluğunun kurucusu kimdir sorusuna verilebilecek yanıt olan Cengizhan kimdir, nasıl en büyük hükümdarı olarak tarihe geçmiştir gibi pek çok sorunun yanıtını alabileceksiniz. Cengizhan ile ilgili yapılan araştırmalarda hayatına, ölümüne, eşlerine ve torunlarına kadar merak edilen konular yer almaktadır. Cengizhan kimdir, Cengiz han türk mü, cengiz han ın soy ağacı ile ilgili yanıtları alabileceğiniz yazımızda tüm detaylara yer verilecektir. Timuçin kimdir, han nedir, Moğollar kimdir, Cengiz han yasalari nelerdir gibi konularda bilgileri alabileceğiniz yazımızı ilgiyle incelemeye başlayabilirsiniz. Bu sayede ele alacağımız Cengiz han kimdir, Cengiz han ı kim öldürdü, Cengiz han ın çocukları ve torunları gibi konular ile kapsamlı bilgilere ulaşabileceksiniz.

Cengiz Han Kimdir?

1162 yılında Moğolistan’ın güneydoğusunda dünyaya gelen Cengiz Han’ın asıl ismi Temuçin’dir. Kiyat boyundan Yesügey Bahadır babası,  Merkit boyundan kaçırılmış bir kadın olan Hoelun ise annesidir. Çocukluğunda zorlu mücadeleler içerisinde kalan Temuçin’in babası, kendisi henüz dokuz yaşındayken Tatarlar tarafından zehirlenerek öldürülmüştür. Mensup olduğu kabile tarafından yaşından dolayı liderliği kabul edilmediğinden annesini ve kardeşlerini terk etmiştir. Hayatta kalma savaşında avlanmaya, savaşmaya ve ittifak kurmaya yönelik adımlarıyla bilinmektedir.

Henüz genç yaşında sahip olduğu bu liderlik özellikleriyle Moğolistan’daki pek çok klanı birleştirmesiyle ve kendisine sadık bir ordu kurmasıyla ön plana çıkmıştır. Kendi otoritesini sağladığı bu hareketini 1206 yılında tamamlayarak bu tarihte Moğolistan’ın kağanı ilan edilmiştir. Birleşme sürecinin tamamlandığı bu tarihte ismi Cengiz Han olmuştur. Moğolistan dilinde deniz anlamına gelen Tengiz kelimesinden türetilen cengiz ne demek sorusunun yanıtını böylece almış olacaksınız.

Moğol İmparatorluğu Cengiz Han döneminde en güçlü süreçlerini yaşamıştır. Tarihi süreçlerde en büyük kara imparatorluklarından birisi olmuştur. Moğol ordusunun bu denli güçlü bir konuma gelmesinin sebebi ise oldukça disiplinli hareket etmeleri, mobil ve etkili bir savaş makinesi haline gelmeleridir. Geniş topraklara hükmedilmesini sağlayan Cengiz han, Orta Asya’dan Orta Doğu’ya kadar devam eden toprakları alarak imparatorluğunu kurmuştur. Merkezi otorite ile yürütülen imparatorluğun adil yasalar ve posta sistemi gibi reformar ile yönetildiğini vurgulayabiliriz. Oluşturulan bölgesel hükümetler ile yerel özerkliğin sınırlı şekilde devam etmesine imkan verilmiştir.

1277 yılında hayata gözlerini yuman Cengiz Han’ın ölüm nedeni kaynaklarda net olarak belirtilmemektedir. Kimi kaynaklara göre tifo hastalığından hayatını kaybettiği belirtilse de, kimi kaynaklarda ise enfekte olmuş bir ok yarasından ya da attan düşme neticesinde oluşan bir yaralanmadan dolayı hayatını kaybettiğine dair bilgilere yer verilmektedir. Moğolistan topraklarına gizlice gömüldüğü aktarılsa da, günümüzde mezarının nerede olduğuna dair net bilgilerin halen bulunmadığını aktarabiliriz.

Cengiz Han Türk mü?

Cengiz Han’ın soyu hakkında ortaya atılan söylentilerin ve iddiaların detayları incelendiğinde bu sorunun yanıtını vermek mümkündür. Her ne kadar Türk olduğuna dair iddialara yer verilse de, Cengiz Han’ın Türk olmadığı, Moğol kökenli olduğu belirtilmektedir. Moğol tarihine bakıldığında kendilerine ait dillerinin olması, kültüre sahip olmaları ve medeniyetlerinin bulunması dikkat çekmektedir. Ayrıca Türkler ile olan ilişkileri incelendiğinde ise aynı coğrafya üzerinde bulunmaları dikkat çeken bir husus olmaktadır.

Orta Asya kökenli olan Moğolların ana vatanı Moğolistan’dır ve Cengiz Han Moğol Hükümdarları arasında en güçlü isim olarak kabul edilmiştir. 1162 ile 1167 arasında dünyaya geldiği bilinen Cengiz Han’ın Moğolistan’ın güneydoğusunda doğduğu aktarılsa da nerede doğduğuna dair tam bir bilgi yer almamaktadır.

Diğer kabileler ile iletişim kurmak için Türkçeyi öğrenmesinden dolayı Cengiz Han’ın Türk olduğuna dair söylentiler bulunmaktadır. Ancak kendisini tanıtırken yer verdiği bilgilerde Türk olduğundan söz edilmemektedir. Çinlilerin Cengiz Han’ın soyunu Türklere dayandırdığı bilinse de, Çinliler tarafından Türk ve Moğol kavimlerini birbirine karıştırdığı sonucu ortaya çıkmaktadır.

Cengiz Han’ın Eşleri Kimlerdir?

Bilindiği kadarıyla Cengiz Han’ın sayısız cariyesi bulunmaktadır. Moğol eşlerinin ise altı tane olduğu belirtilmektedir. Cengiz Han’ın soyuşunun devamını sağlayan bu kadınlar ile ilgili detaylı bilgileri merak ediyor olabilirsiniz. Börte kimdir sorusunun yanıtını almak için çeşitli araştırmaları yapabilirsiniz. Khongirad kabilesinden gelen Börte’nin ilk ve en önemli eşi olduğu belirtilebilir. Büyük İmparatoriçe ünvanını alan eşinden dört oğlunun ve beş kızının olduğu belirtilmektedir. Cengiz Han’ın düşmanları tarafından kaçırılan ve tecavüze uğradığı kaynaklarda belirtilen Börte, kocasının aldığı kararlarda etkisini hissettirmektedir. Aynı zamanda Moğol kültürünü benimseyen, koruyan ve sahip çıkan birisi olduğu aktarılmaktadır.

Cengiz Han’ın ikinci eşi Yesui’nin ise Onggirat kabilesinden olduğu belirtilebilir. Aynı zamanda Börte’nin kuzeni olan Yesui’nin, Cengiz Han ile evlenmeden önce bir başkası ile evli olduğu, Cengiz Han’ın onu ele geçirdiği ve kendisine eş yaptığı aktarılmaktadır. Bu eşinden bir oğlu ve bir kızı olduğunu belirtebiliriz.

Moğollar arasında Hristiyanlığın yayılması için uğraşan ve Gürcistan Kralı IV. Giorgi’nin kızı olan Gürcü Hatun ise üçüncü eşidir. 1221 yılında evlilik yapan Cengiz Han ve Gürcü Hatun’un iki oğlu vardır.

Moğollar arasında Budizmi yaymaya çalışan ve Cengiz Han’dan bir oğlu olan Abika Hatun ise dördüncü karısıdır. Naiman kabilesine mensup olan Abika Hatun ile 1204 yılında evlilik yaptığı belirtilmektedir.

Uygur kabilesinden gelen Cengiz Han’ın beşinci eşi olarak bilinen Gunju Hatun ile 1209 yılında evlilik yapmış ve iki oğlan çocuk sahibi olmuştur. Gunju Hatun’un Maniheist bir kadın olduğu ve Moğollor’da bu dini yaymak için uğraştığı belirtilmektedir. Maniheizm dininin yayılmasında etkili olduğu belirtilmektedir.

Bilinen altı eşinden sonuncusu ise Gurbesu Hatun’un Merkit kabilesinden geldiği ve Cengiz Han ile 1218 yılında evlendiği belirtilmektedir. Şamanist olması sebebiyle Moğollar arasında bu dini yaymaya çalışmıştır. Cengiz Han ile evliliğinden bir oğlu dünyaya gelmiştir.

Cengiz Han’ın Yapıları ve İlkeleri Nelerdir?

Sahip olduğu imparatorluğu büyüterek devlet yönetimine katkıda bulunan ve çeşitli organizasyonlarda yenilikleri ile ön plana çıkan Cengiz Han’ın hangi ilkelerinin bulunduğunu araştırıyor olabilirsiniz. Getirdiği vergi sistemi ve yasalar ile ganimetleri adil şekilde paylaştırmayı benimsemiştir. Ayrıca askerlerin eğitilmesine büyük önem verdiğinin altını çizmekteyiz. Dini konularda ise oldukça hoşgörülü olduğu bilinen bu liderin ölümü sonrası miras konusu da en çok araştırılanlar arasında yer almaktadır.

Cengiz Han’ın Ölümü ve Mirası

1227 yılında bir sefer sırasında ölen ve neden öldüğü kesin olarak halen bilinmeyen Cengiz Han’ın vefatı ile ilgili çeşitli rivayetler söz konusudur. Bazı rivayetler ok yarasından dolayı öldüğünü, bazıları ise hastalıktan kaynaklı hayata gözlerini yumduğunu belirtmektedir. Cengiz Han’ın vefatından sonra yerine oğlu Ögeday gelmiştir. Büyük mirasına sahip olan oğlu, İpek Yolu’nu yeniden inşa etmek için çalışmış ve coğrafi sınırların kaldırılmasında etkili olmuştur. Aynı zamanda Hristiyanlar ile Müslümanlar arasındaki büyük düşmanlığın bu dönemde azaldığı belirtilmektedir.