ABD-Türkiye Arasında S-400 Krizi Sonrası CAATSA Yaptırımları Nedir?

Her ülkenin bazı ülkelere karşı yaptırımları vardır. ABD’nin de böyle bir yasası bulunmaktadır. ABD’nin düşman ülkelere karşı yürüttüğü yaptırımlarla karşı koyma ve mücadele etme yasasına CAATSA adı verilir. Washington yönetimi, Türkiye’nin Rusya ile yaptığı S-400 anlaşmasının, 2017’de kongrede çıkardığı CAATSA yasasının 231’inci maddesini ihlal ettiğini söylemektedir.

2017’de yürürlüğe giren yasa Rusya, İran, Kore gibi ülkelere olan yaptırımları kolaylaştırmıştır. 2018’in Eylül ayında ilk kez Merkezi Askeri Komisyonun Cihaz Geliştirme bölümüne CAATSA yasalarına uyulmadığından yaptırım uygulanmıştır.

Ülkelerin koymuş olduğu yasaların belirli bir ölçüleri vardır. Fakat CAATSA yasaları diğer yasalara göre ağırdır. CAATSA yasalarına uymayan herhangi bir ülke askeri teçhizat, mali yardım gibi ülke başkanını yaptırım uygulamaya zorluyor. Fakat özel bir durum söz konusu olduğunda başkana geçici olarak bu yaptırımları uygulamama yetkisi verir.

Birçok ağır içerikleri olan CAATSA yaptırımları şunlardır :

• ABD Başkanı ithalat ve ihracatta büyük bir bütçesi olan Eximbank’ın yaptırım uygulanan kişinin veya ülkenin ülkeden mal ithali yapması ile ilgili sigorta ve garanti gibi kredi uzamasına ilişkin olayları yönlendirme yetkisine sahiptir.

• ABD Başkanı ABD hükümetine, yaptırım uygulanan kişinin veya ülkenin ülke içinden herhangi bir mal ithal etme işlemini durdurabilir. Bu mallar içine askeri eşya ve mühimmat gibi önemli envanterler de giriyor.

• ABD Başkanı ABD finans kurumlarına yaptırım uygulanan kişilere veya ülkeye kredi verilmemesi yönünde talimat verebilir. Eğer böyle bir durum söz konusu olduğunda yaptırım uygulanan kişi veya ülke ABD finans kurumlarından en fazla 10 milyon dolar kredi alabilir.

• ABD Başkanı IMF, Dünya Bankası gibi uluslararası finans kuruluşlarındaki yöneticilere yaptırım uygulanacak kişi veya ülkelerin bu kuruluşlardan kredi almaya ilgili görüşlerini bildirebilir. Ayrıca kredi vermek için oylama teklifini sunabilir.

• Eğer yaptırım uygulanmış merci bir finans kuruluşu ise kuruluşun ABD’de işlem yapması kısıtlanır. ABD devlet kurumlarına erişimi engellenir.

• ABD yönetimi yaptırım uygulanacak kişi veya ülkelerden hizmet veya mal alımını kısıtlayabilir. Hatta daha ağır bir yaptırım söz konusuysa mal ve hizmet alımını tamamıyla durdurabilir.

• ABD Başkanı, ABD yönetimi dahilinde olan dövizlerde yaptırım uygulanacak kişinin faydası olacak şekilde dövizlerde alım satım engellenir.

• Yaptırım uygulanan kişinin veya ülkenin ABD ülkesinde mülk edinmesi engellenir. Ayrıca ABD Başkanı ABD Dışişleri bakanlığına kapsamı kendinde olacak şekilde yaptırım uygulanan kişi veya ülkelere vize kısıtlaması getirmesi yönünde talimat verebilir.

Birçok ülkeyi etkileyen CAATSA yaptırımları ülkemizi de etkileyecek. Ülkemizin savunma sanayi şirketleri yaptırım kapsamında ABD’nin finans sistemine erişimi engellenecek, ülkedeki firmalarla iş yapması engellenecek, ABD’den parça alması önlenmiş olacak. Bu durum savunma sanayimizin gerilemesine sebep olurken üretimlerde durma meydana gelecek.

Ülkemiz F-35 uçağının yapımına ortak iken yaptırım sonucu çıkarılmıştı. F-35 uçak üretimine ortaklığımız sayesinde gelişen sanayimiz mevcuttu. Ancak ortaklıktan çıkarılma, savunma sanayimizin gelişiminin kısıtlanmasına neden olmuştur. Bu kısıtlama F-35 projesinden alınan bilgileri MMU projesine aktarmasında sıkıntı yaratacak.