Güneş sistemimizdeki çoğu gezegen gibi, Dünya da kendi manyetik alanına sahiptir. Büyük ölçüde erimiş demir çekirdeği sayesinde gezegenimiz aslında bir çubuk mıknatısı gibidir. Coğrafi kutuplardan ayrı, ikisini birbirine bağlayan bir tarla ile kuzey ve güney manyetik bir kutbu var. Bu alan gezegenimizi radyasyondan korur ve kuzey ve güney ışıkları – sadece manyetik kutupların yanında görülebilen muhteşem olayları – oluşturmaktan sorumludur. Bununla birlikte, manyetik kuzey kutbunun yılda 50 km hızla hızla hareket etmeye başladığını ve kısa bir süre sonra Sibirya’nın üzerinde olabileceğini bildiren raporlarla, kuzey ışıklarının da hareket edip etmeyeceği belli değil. Jeofizik Araştırma Mektupları’nda yayınlanan yeni bir çalışma şimdi bir cevap buldu.
Gezegensel manyetik alanımızın birçok avantajı vardır. 2000 yılı aşkın bir süredir gezginler onu dünya çapında gezinmek için kullanabilmiştir. Hatta bazı hayvanlar manyetik alan sayesinde yollarını bulabiliyor gibi görünüyor. Ancak, bundan daha önemlisi, jeomanyetik alanımız dünyadaki tüm yaşamı korumaya yardımcı olur.
Dünyanın manyetik alanı gezegenimizin merkezinden yüz binlerce kilometre uzağa uzanıyor – gezegenler arası alana doğru uzanıyor ve bilim adamlarının “manyetosfer” dediği şeyi oluşturuyor. Bu manyetosfer güneş ışınımını ve kozmik ışınları saptırarak atmosferimizin tahrip olmasını önler. Bu koruyucu manyetik baloncuk yine de mükemmel değildir ve bazı güneş maddeleri ve enerji manyetosferimize aktarabilir. Alan tarafından kutuplara çevrildiği için kuzey ışıklarının muhteşem görüntüleriyle sonuçlanır.
Gezici kutup
Dünya’nın manyetik alanı hareketli, erimiş demir çekirdeği tarafından oluşturulduğundan kutupları sabit değildir ve birbirlerinden bağımsız olarak dolaşırlar. Aslında, 1831’deki ilk resmi keşfinden bu yana, kuzey manyetik kutup, Kanada’nın uzak kuzeyindeki Boothia Yarımadası’ndan Kuzey Kutbu Denizi’ne kadar 2.000 km’yi geçti. Bu gezinti genellikle yılda yaklaşık 9 km olan ve bilim adamlarının konumlarını kolayca takip edebilmelerini sağlayan oldukça yavaştır. Ancak yüzyılın başından bu yana, bu hız yılda 50km’ye yükseldi. Güney manyetik kutup da daha yavaş bir oranda olsa da (yılda 10-15km) hareket ediyor.
Aurora hareket edecek mi?
Aurora genel olarak manyetik kutuplar etrafında bir oval oluşturur ve bu yüzden bu kutuplar hareket ederse, aurora’nın da yapabileceği bir sebepten ötürü durur. Kuzey kutbunun yakın zamanda Kuzey Sibirya’ya yaklaşacağını öngören tahminlerle, bunun aurora üzerindeki etkisi ne olabilir?
Kuzey ışıkları şu anda en çok kuzey Avrupa, Kanada ve kuzey ABD’den görülebilmektedir. Bununla birlikte, kuzey manyetik direği takip ederek, coğrafi kutup boyunca kuzeye kaymışlarsa, bu durum iyi değişebilir. Bunun yerine, kuzey ışıkları Sibirya ve kuzey Rusya’dan daha görünür hale gelecek ve daha yoğun nüfuslu ABD / Kanada sınırından daha az görülecektir.
Neyse ki, kuzey yarım küredeki bu aurora avcıları için, aslında durum böyle olmayabilir gibi görünüyor. Yeni bir çalışma, 1965 yılına dayanan verilere dayanarak aurora ve Dünya’nın manyetik kutuplarının bir bilgisayar modelini yaptı. Manyetik kutupları takip etmek yerine, aurora’nın “jeomanyetik kutupları” takip ettiğini gösterdi. Bu iki kutup türü arasında sadece küçük bir fark var – ama bu önemli bir şey.
Manyetik kutuplar, Dünya yüzeyindeki bir pusula iğnesinin aşağı veya yukarı, dikey olarak işaret ettiği noktalardır. Onlar mutlaka bağlı değiller ve bu noktalar arasında Dünya üzerinden bir çizgi çizerek mutlaka merkezini geçmeyeceklerdi. Bu nedenle, zaman içinde daha iyi modeller yapmak için, bilim adamları, Dünya’nın merkezindeki bir çubuk mıknatıs gibi olduğunu ve birbirinin tam tersi kutupları yarattığını varsayıyorlar – “karşıtlık”. Bu, eğer bu noktalar arasına bir çizgi çekersek, çizginin doğrudan Dünya’nın merkezinden geçeceği anlamına gelir. Bu çizginin Dünya yüzeyini geçtiği noktalarda, jeomanyetik kutuplarımız var.
Jeomanyetik kutuplar, manyetik kutupların her zaman düzensiz hareket eden bir tür güvenilir, ortalanmış versiyonudur. Bu nedenle, manyetik kuzey kutbunun olduğu kadar hızlı bir yere hareket etmedikleri ortaya çıkıyor. Ve aurora manyetik alanın daha ortalama bir versiyonunu takip ediyor gibi göründüğü için, kuzey ışıklarının da o kadar hızlı hareket etmediği anlamına gelir. Görünüşe göre aurora bulundukları yerde kalıyor – en azından şimdilik.
Manyetik kutbun hareket ettiğini zaten biliyoruz. Her iki kutup da Dünya’nın varlığından beri dolaşıyor. Aslında, kutuplar kuzeye doğru çevirir, kuzey güney ve güney kuzey olur. Bu manyetik geri dönüşler tarih boyunca, ortalama her 450.000 yılda bir meydana gelmiştir. Son geri dönüş 780.000 yıl önce gerçekleşti, bu da yakın zamanda geri dönebileceğimizi gösteriyor.
Bu nedenle, hızlı bir kulübe bile hızla dönen bir direğin çok fazla soruna yol açmayacağından emin olun – işi modellemek olan bilim adamları dışında.
